The sound on the bouzouki is like the dough, you mold it with your bare hands.
The
Rebetiko, therefore, from its initial birth up to this day, is alive!
Prologue
-
What is Rebetiko for Spyro Gkouma? Not as an etymology of a word but
as a feeling, as a phenomenon and experience of a musical genre which
for many years you serve respectably
Mr.
Spyros Gkoumas
As
many times as I have tried to describe what Rebetiko is,-not as
etymology of the word, but as to what I feel about it,- I have
concluded the following:
Happiness,
joy, sadness, pain, sorrow, despair, love, indignation,... all the
feelings that a human can feel, Rebetiko can create for me.
This
was brought to me by my father, who was a bouzouki player from a
very young age, as well as by the simple and ordinary people in my
father's neighborhood (the Kaminia of Piraeus), whom I
was fortunate enough (from a very young age) to see and hear them
singing and playing through their Rebetika songs-, their whims,
their affections, their joys, their distress, their love-....just
like that, playing and singing in the courtyards of their homes, at
the celebrations and festivals of the neighborhood, as well as at
the rehearsals which frequently took place at my parents home, between my
father and his friends musicians, professionals and amateurs.
 | |
|
-Is there a continuation of the Rebetiko? Is there a new Rebetiko? Has the Rebetiko been created and can not be reproduced?
The
Rebetiko song, at least in the region where I was born and raised,
hasn't stopped to exist, and the reason is that even today some of
the musicians I mentioned above are still alive.
Until
recently, they were playing and singing the Rebetiko music,
transmitting it this way to the younger generations. These musicians
have done a very important and substantial work (without knowing it)
regarding the existence and spreading of this music, always as
"silent folk musicians" without ever anyone to give them
the special importance they deserve.
Also,
a very important role in the existence and continuation of the
Rebetiko, played the Revival that took place in the 70's, with the
re-performances of original songs sung by Giorgos Dalaras. Towards the end
of the 70's, one music band followed after the other playing
Rebetika. Typical examples are : Rebetiki
Kompania, Opisthodromiki Kompania, Athinaiki
Kompania, Agathonas Iakovidis from
Thessaloniki, (I do not remember the name of the music band he
participated in), Babis Goles in
Patra, Xintaris from Skopelos and many others
whom I do not remember at this moment.
Nowadays,
I see more and more young people involved in Rebetiko music. With
the help of technology they learn the first original
recordings simply with a push of a button, they have the original
compositions in front of them, they can reproduce them as many
times as they want, study them, and some of them they can "bring" them
to theirs own style and taste by creating their personal adaptations
(covers).
Regarding
whether there is a new Rebetiko, it is too early to talk about it,
the history will only show. For the moment, we have the first
performances and their faithful reproduction by several musicians
both within Greece and abroad, also in the many re-performances
(remix) of the past and in several adaptations(covers) of today.
-
For someone to play with simplicity - just like the first pre-war
original recordings-, what kind of music and what musical
knowledge does he need? Is it true that the musician needs to reach a
high level of musical education to understand the greatness of
the doricity of Markos Vamvakaris compositions for example?
Mr.
Spyros Gkoumas
In
order to play the way that the pre-War Rebetika songs have been
played and to showcase their style, first of all in my personal
opinion, you need to love them a lot,...to greatly like and respect
the way they were defined by their creators.
At first, you should try to imitate the way the original recordings have been played, and slowly you will find your own way of playing them, without altering them.
At first, you should try to imitate the way the original recordings have been played, and slowly you will find your own way of playing them, without altering them.
Surely
the long-term engagement with this particular style of playing,
gives you through the simple but substantial way, the experience of
how to correctly play them. Without the need of musical knowledge,(
which of course helps a lot) the player can realize how a melody
which has too many "musical ornaments"(musical responses)
hides a simple but very powerful melody like those of Markos .
Imagine
a composition of Markos played in such a way that the melody has
been embellished with many notes, variations, ornaments, great
virtuosity. What this musical composition will sound at the end, will make it weak and unclear, because it will mean something
deeper, it will not clearly and directly show the loud and
powerful melody Markos wrote, and in music this is the main
requirement: strong, clear, simple, comprehensible melody as well as
the rhythm with harmony.
 | |
|
-You
have played four-course and three-course bouzouki instrument. What
are their similarities, and what are their basic differences?
Mr.
Spyros Gkoumas
From
the end of the elementary school, I began to play bouzouki. In the
beginning with a four-course bouzouki, later and thereafter with a
three-course. The three course bouzouki captivated me, spoke to my
soul,- without of course this personal statement to underestimate the four course-
bouzouki.
They
are both Bouzouki instruments which both have touched the souls of
very famous musicians, so much in the past as also nowadays.
The
two lower pairs of strings (kantinia) are similar and have exactly
the same tuning. What you play in the two lower strings on the
three-course bouzouki, you can play it in the four-course. As to
their handling during playing , the two lower strings of
the three-course bouzouki resemble exactly the lower
strings of the four-course bouzouki.
However
they have different timbre, otherwise the three-course
bouzouki is similar to the four-course. You can play a
three-string chord on the trichordo, while in the tetrachordo you can
also play a four-string chord. They also differ in one note. The
four-course has an additional note, the low Do, while the three
course starts lower from the note Re.
Old trichorda also have significant differences in construction from the tetrachorda, both in dimensions and in the way of construction. From the end of the 1960s until a few years ago, the trichordo did not have any significant differences in construction and style from the tetrachordo. In recent years, however, there are many luthiers who make three-course bouzouki following the old style and construction, and this is very important for anyone who wants to possess a new bouzouki with sound that fits more into the old pre-war sound of the trichordo.
Old trichorda also have significant differences in construction from the tetrachorda, both in dimensions and in the way of construction. From the end of the 1960s until a few years ago, the trichordo did not have any significant differences in construction and style from the tetrachordo. In recent years, however, there are many luthiers who make three-course bouzouki following the old style and construction, and this is very important for anyone who wants to possess a new bouzouki with sound that fits more into the old pre-war sound of the trichordo.
-Depands on the temperament and character of the musician what
instrument he plays? Is the instrument and the way of playing
an extension of the personality and idiosyncrasies of the musician?
Mr.
Spyros Gkoumas
I
think there are no instruments, but rather personalities which vibrate the
space with what they are playing or singing. Every personality speaks
in a very unique way to the listener's soul. It is the personality of
the musician which determines what instrument the player holds and
how this instrument sounds to the audience as he is playing.
 |
| Spyros Gkoumas playing and singing old Rebetika with his friends Giorgos Makris (guitar), Giorgos Xaratsis (bouzouki) and Kostas Trifonopoulos (guitar) All rights Reserved. (C) 2017. Property of Spyros Gkoumas |
-During
the period of the Peiraiotiko Rebetiko until the golden age of the 1950's, there were many examples of bouzouki players who became the
greatest, well-known, music composers of the genre, leaving a huge
heritage of praiseworthy songs
-Many
today also the remarkable and talented soloists of the genre. Why we
do not see the same phenomenon to be reproduced, nowadays? What is
the difference?
Mr.
Spyros Goumas
We
have moved far away from the era of the first Rebetika -and later
folk music (laika)- recordings . Since then, several thousand songs
have been created and recorded. The composers of these songs
(especially from the beginning of the recordings up to about 1960s)
were usually bouzouki players. I considered the work these musicians
left behind to be enormous in quantity and quality, and really this
is the classic repertoire of Greek folk songs. This work was
completed, done, finished. The comparison with the past does not
allow the younger bouzouki players to write new songs, although there
are some positive results from the discography of the younger
bouzouki musicians (eg V.
Korakakis)
-The
pre-war Rebetiko needs a pre-war bouzouki style to be performed
properly? Do you have a pre-war instrument? From your experience is it a
particular way of playing with such an instrument ?
Mr.
Spyros Gkoumas
It
is not so much the musical instrument as the mood of the
pre-war Rebetiko and the way the player approaches it. If he really
loves that era, with any period instrument he will play , he
will sound good.
Of
course, a pre-war old bouzouki instrument or a new construction of a
pre-war style bouzouki, helps a lot, because it has the old
timbre, which by itself reminds you of the old musical compositions .
I do not have a pre-war bouzouki but I have an old half-bouzouki and
a new bouzouki of pre-war style with which I can easily produce the
old timbre. The way of playing has nothing to do with the instrument,
but with the specific era. With other words, an old instrument played
with a present-era style, will not sound the same as playing it
with the older-era style. I have personal experience on this
statement . Playing an old instrument with the present-era style,
will not produce the old sound complexion and timbre. But when I look for
the old timbre in the same old instrument, I notice that my
hands re-position themselves differently on the instrument.
This changes the voice of the instrument, because the sound
is like the dough, you mold it with your bare hands!
-Zozef
Terzivassian and the Golden era of 1950s. At the end, what was the
reason which captivated so many great musical composers with his
musical instruments? Are there today any bouzouki makers worthy
of the famous luthiers as Zozef and Panagis?
Mr.
Spyros Gkoumas
I
had the fortune to meet and know Zozef for
many years . For many years also I visited his workshop quite often,
where I played with many of his musical instruments. At one point in
my life I also bought a bouzouki instrument made by the famous
luthier. This bouzouki was old and wanted a repair on the soundboard
.I must admit that when the soundboard was repaired, I never played
with a better instrument in all respects.
What
would you wish to do with a musical instrument in this lifetime
...this bouzouki could do everything you asked for ... but after some
time the soundboard had again a problem and now has an irreparable
damage.
All
this experience was enough for me to understand what most of the
famous musicians found in the Zozef's bouzouki constructions, as well
as the bouzoukia made by the famous Panagis brothers.
Several years ago, I played with the bouzouki of Kostas
Kaplanis which was built by the Panagis brothers.
I heard a sound that was simply excellent. Excellent luthiers
both of them (Zozef-Panagis), but fortunately we still have
very good luthiers nowadays
-What
advice would you give to a new child who wants to buy a new bouzouki?
Student type? Professional type ? New ? Second hand ? What would you
advise him during his first steps in the magical
world of Rebetiko and folk music?
Mr.
Spyros Gkoumas
What
I would advice a young child in reference of buying a bouzouki is as
following.
Without
experience it is very difficult at first to find what is being
needed, so it is wised to have help from someone who has experience
and knows what to be aware in buying of both a new and a used bouzouki
instrument . Between a new and a used bouzouki, I would recommend the
purchase of a used bouzouki, as long as this is in good
condition (no need for the slightest repair).
If the inexperienced buyer has no help from an experienced bouzouki player ,then it is a good idea to trust a famous brand-name luthier with many years of presence in the bouzouki construction, seeing first with his own instincts, which one of the famous luthiers suits better to his needs.
For the first steps, it is a good idea to hear as many original bouzouki recordings as possible, so that the sound of the first performances can be impressed in his mind, and then he can search for the same sound in his bouzouki.
If the inexperienced buyer has no help from an experienced bouzouki player ,then it is a good idea to trust a famous brand-name luthier with many years of presence in the bouzouki construction, seeing first with his own instincts, which one of the famous luthiers suits better to his needs.
For the first steps, it is a good idea to hear as many original bouzouki recordings as possible, so that the sound of the first performances can be impressed in his mind, and then he can search for the same sound in his bouzouki.
-During free time what is Spyros
Gkoumas' hobby, apart from the
bouzouki?
Mr.
Spyros Gkoumas
I
like working on rebuilding old vehicles. In the past I have
reconstructed a beetle VW model of 74, a Polo 1 model of 79 and a
Vespa model of 82. Generally I like the disassembly and assembly of
mechanisms.
 |
| Spyros Gkoumas restoring an 1982 Vespa model All rights Reserved. (C) 2017. Property of Spyros Gkoumas |
 |
| Spyros Gkoumas Vespa after restoration All rights Reserved. (C) 2017. Property of Spyros Gkoumas |
-If you were given the opportunity to enter inside a time machine, on what date and why would you choose your final destination?
Mr.
Spyros Gkoumas
If
I could choose I would love to be in the 1930s so that I can attend
the recordings of the pre-war rebetika to see how they played them,
how the sound was coming out of their hands and the voices, what were
the recording conditions, how the equipment were placed during the
recording, how the musicians sat in relation to the equipment . I would
also like to hear if there was a difference in the sound that the
musicians produced at the time of recording from the sound that
someone can hear when he plays the vinyl record on the gramophone.
..And of course to meet all the creators of Rebetiko.
-What
are your future plans, musically and professionally?
Mr.
Spyros Gkoumas
In
a few days, together with my friends The Parapetamenous, Anni
Loulou and Aristogeitona Kotsa, we are preparing
a music-theatrical performance on the life and work of Giorgos
Mitsakis. I have also just begun to make the material for the
10th international seminar-Rebetiko meeting to be held in the
third week of July (as every summer), this year at the Folk Museum
of Manos and Anastasias Faltaits in Skyros.
Soon
also we will start rehearsals for the next presentation which will be
a surprise.
-Thank
you very much
Mr.
Spyros Gkoumas
Somewhere
here I want to also thank you very much for your hospitality and your
suggestion for this interview in the Memories of the innocent
age.
 |
| Photograph from the orchestra played at the album " Ενα Τραγουδι για τον Πειραια" -singer Polu Panou From Left to Right: Spyros Gkoumas (bouzouki) Argiris Stamoulos (guitar) Manolis Pappos (bouzouki), Thanasis Sofras (contrabass), Vasilis Xatzinikolaou (piano, accordion) All rights Reserved. (C) 2017. Property of Spyros Gkoumas |
Epilogue
Finally,
after the interesting interview with Mr. Gkouma, I understood the ideological and the catalytic force that governs all those musicians
and and bouzouki players of the old good Rebetiko.
The
answer is simple and yet so obvious as it is easily distinguished by
the words of Spyros Gkoumas
Their
great love for the music, the tradition, the very life itself, ... so
singularly as they experienced it and expressed it through their
songs and melodies without any hidden purpose.
And
this same unconditional love is what makes Spyro Gkouma their
worthy successor!
_____________________________________________________________
Τιτλος
O
ήχος του μπουζουκιου είναι σαν το ζυμάρι,
τον πλάθεις με τα χέρια.
Υποτιτλος
Το
Ρεμπέτικο λοιπόν, από την γέννηση του
μέχρι και σήμερα είναι ζωντανό!
-
Τι είναι ρεμπέτικο για το Σπύρο Γκούμα;
Όχι ως ετυμολογία μιας λέξεως αλλά ως
συναίσθημα, ως φαινόμενου και εμπειρία
ενός μουσικού είδους που αξία υπηρετείται
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Όσες
φορές προσπάθησα να περιγράψω τι είναι
ρεμπέτικο, όχι ως προς την ετυμολογία
της λέξης, αλλά ως προς το τι αισθάνομαι
γι αυτό, έχω να πω τα εξής:
Ευτυχία,
χαρά, θλίψη, πόνο, στενοχώρια, απόγνωση,
αγάπη, αγανάκτηση, όλα τα συναισθήματα
που μπορεί να νιώσει ο άνθρωπος μου
δημιουργεί το Ρεμπέτικο. Αυτό μου
μεταφέρθηκε από τον πατέρα μου, ο όποιος
ήταν μπουζουξής από πολύ μικρή ηλικία,
καθώς επίσης και από τους απλούς ανθρώπους
της πατρικής μου γειτονιάς,(τα Καμίνια
του Πειραιά) που είχα την τύχη να τους
βλέπω και να τους ακούω από τότε που
θυμάμαι τον εαυτό μου, να παίζουν και
να τραγουδούν μέσα από τα ρεμπέτικα
τραγούδια, τους καημούς τους, τα μεράκια
τους, τις χαρές τους, τις στενοχώριες
τους, τους έρωτές τους, έτσι απλά, μέσα
στις αυλές των σπιτιών τους, στις χαρές
και τις γιορτές της γειτονιάς, καθώς
επίσης και στις πρόβες που γίνονταν στο
πατρικό μου σπίτι από τον πατέρα μου
και τους φίλους του μουσικούς, επαγγελματίες
και ερασιτέχνες.
-Υπάρχει
συνέχεια του ρεμπέτικου ; Υπάρχει νέο
ρεμπέτικο ; Η το ρεμπέτικο υπήρξε και
δεν αναπαράγεται ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Το
Ρεμπέτικο τραγούδι, τουλάχιστον
στην περιοχή που γεννήθηκα και μεγάλωσα,
δεν σταμάτησε να υπάρχει και αυτό
οφείλεται στο γεγονός πως ακόμα και
σήμερα κάποιοι από αυτούς τους μουσικούς
που προανέφερα, ζουν ακόμα. Μέχρι πρόσφατα
έπαιζαν και τραγουδούσαν και το μετέδωσαν
σ’ εμάς τους νεότερους. Οι μουσικοί
αυτοί έχουν επιτελέσει πολύ σημαντικό
έργο, (χωρίς να το γνωρίζουν), ως προς
την ύπαρξη και την διάδοση αυτής της
μουσικής, πάντα ως αφανείς λαϊκοί
μουσικοί χωρίς να τους δώσει ποτέ κάνεις
ιδιαίτερη σημασία. Αυτό συνέβη και σε
άλλες περιοχές της χώρας όπως π.χ. οι
αδελφοί Μιλάνοι στον Βόλο (που ήταν πολύ
γνωστοί και εκτός Βόλου) και πόσοι άλλοι
ανώνυμοι που πολλοί θα θυμούνται να
παίζουν και να τραγουδούν Ρεμπέτικα σε
όλη την Ελλάδα. Επίσης, πολύ σημαντικό
ρολό έπαιξε στην ύπαρξη και την συνέχειά
του η αναβίωση που έγινε στην δεκαετία
του 70, με τις επανεκτελέσεις που τραγούδησε
ο Γιώργος Νταλάρας. Προς το τέλος
του 70 άρχισαν να εμφανίζονται η μια
κομπανία μετά την άλλη παίζοντας
Ρεμπέτικα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
αποτελούν η Ρεμπέτικη Κομπανία, η
Οπισθοδρομική κομπανία, η Αθηναϊκή
κομπανία, ο Αγάθωνας Ιακωβίδης από την
Θεσσαλονίκη που το όνομα της κομπανίας
που συμμετείχε δεν το θυμάμαι, ο Μπάμπης
Γκολές στην Πάτρα, ο Ξηντάρης από την
Σκόπελο και πόσοι άλλοι που μου διαφεύγουν
αυτή την στιγμή.
Φτάνοντας
λοιπόν μέχρι σήμερα βλέπω όλο και
περισσότερους νέους να ασχολούνται με
το Ρεμπέτικο, να το μαθαίνουν από τις
πρώτες εκτελέσεις που με το πάτημα ενός
κουμπιού έχουν τα κομμάτια μπροστά
τους, μπορούν να τα αναπαράγουν όσες
φορές θέλουν, να τα μελετήσουν και
κάποιοι απ αυτούς να τα φέρουν στο δικό
τους σήμερα διασκευάζοντάς τα. Το
Ρεμπέτικο λοιπόν, βλέπουμε πως από την
γέννηση του μέχρι σήμερα είναι ζωντανό,
παίζεται, υπάρχει και απασχολεί παρά
πολλούς νέους και όχι μόνο.
Σχετικά
με το αν υπάρχει νέο Ρεμπέτικο, είναι
νωρίς να μιλήσουμε για κάτι τέτοιο, η
ιστορία θα δείξει. Προς το παρόν, έχουμε
τις πρώτες εκτελέσεις και την πιστή
αναπαραγωγή τους από αρκετά σχήματα
τόσο εντός Ελλάδας όσο και στο εξωτερικό,
επίσης, στις πολλές επανεκτέλεσεις του
παρελθόντος και σε αρκετές διασκευές
του σήμερα.
-Για
να παίξει κάποιος απλοϊκά - λιτά όπως
οι πρώτες προπολεμικές εκτελέσεις τι
εφόδιά και ποιες μουσικές γνώσεις
χρειάζεται να έχει; Ισχύει πως ο μουσικός
χρειάζεται να φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο
μουσικής παιδείας για να κατανοήσει το
μεγαλείο της λιτότητας των συνθέσεων
του Μάρκου για παράδειγμα ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Για
να παίξεις με τον τρόπο που έχουν παιχτεί
τα προπολεμικά Ρεμπέτικα τραγούδια και
να αποδώσεις το ύφος τους, καταρχάς
πρέπει κατά την προσωπική μου άποψη, να
τα αγαπάς πολύ, να σου αρέσουν πολύ και
να σέβεσαι τον τρόπο με τον οποίο τα
όρισαν αυτοί που τα πρωτόπαιξαν. Καλό
είναι, στην αρχή να προσπαθήσεις να
μιμηθείς τον τρόπο με τον οποίο
πρωτοπαίχτηκαν και σιγά-σιγά να βρεις
τον δικό σου τρόπο με τον οποίο θα τα
παίζεις, χωρίς να τα αλλοιώνεις. Σίγουρα
η πολυετής ενασχόληση με το συγκεκριμένο
παίξιμο, σου δίνει μέσα από τον λιτό
αλλά ουσιαστικό τρόπο την εμπειρία του
πώς θα αποδοθούν. Χωρίς να είναι
απαραίτητες οι μουσικές γνώσεις, οι
οποίες βέβαια αν υπάρχουν βοηθούν πολύ
για να συνειδητοποιήσεις πως μια
μελωδία που έχει πάρα πολλά στολίδια,
κρύβει μια λιτή αλλά πολύ ισχυρή μελωδία
όπως αυτές του Μάρκου. Για φαντασθείτε
λοιπόν ένα κομμάτι του Μάρκου παιγμένο
με τέτοιο τρόπο που η μελωδία να έχει
διανθιστεί με πολλές νότες, ποικίλματα,
στολίδια, μεγάλη δεξιοτεχνία. Αυτό που
θα ακουστεί θα κάνει το κομμάτι ασθενές
και ασαφές, γιατί θα εννοεί, δεν θα
δείχνει με σαφή τρόπο την λιτή και ισχυρή
μελωδία που έγραψε ο Μάρκος, και στην
μουσική αυτά είναι τα ζητούμενα: ισχυρή,
σαφής, λιτή, κατανοητή μελωδία όπως και
ο ρυθμός με την αρμονία.
-Εχετε
παίξει τετράχορδο και τρίχορδο . Ποια
τα κοινά τους σημεία , ποιες οι βασικές
διάφορες τους ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Από
το τέλος του δημοτικού άρχισα να παίζω
μπουζούκι. Στην αρχή με τετράχορδο,
αργότερα και για πάντα με τρίχορδο. Το
τρίχορδο με κέρδισε, μίλησε στην
ψυχή μου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως
υποτιμώ το τετράχορδο. Μπουζούκι το ένα
μπουζούκι και το άλλο και στα δυο έχουν
ακουμπήσει οι ψυχές πολύ μεγάλων
μπουζουξήδων τόσο κατά το παρελθόν
μέχρι και σήμερα.
Τα
δυο κάτω ζευγάρια χορδών είναι όμοια
και έχουν ακριβώς το ίδιο κούρδισμα και
ό, τι παίζεις στις δυο κάτω χορδές στο
τρίχορδο, μπορείς να το παίξεις και στο
τετράχορδο. Ως προς τον χειρισμό τους,
στις δυο κάτω χορδές μοιάζουν το τρίχορδο
και το τετράχορδο. Έχουν διαφορετική
χροιά όμως, αλλιώς ακούγεται το τρίχορδο
αλλιώς το τετράχορδο. Στο τρίχορδο
μπορείς να παίξεις μέχρι τρίφωνη
συγχορδία ενώ στο τετράχορδο μπορείς
να παίξεις και τετράφωνη συγχορδία.
Επίσης διαφέρουν κατά μια νότα. Το
τετράχορδο έχει μια νότα επιπλέον, την
χαμηλή Ντο, ενώ το τρίχορδο ξεκινάει
χαμηλά από την νότα Ρε.
Τα παλιά τρίχορδα επίσης, έχουν σημαντικές διαφορές στην κατασκευή από τα τετράχορδα, τόσο στις διαστάσεις, όσο και στην τεχνοτροπία. Από το τέλος της δεκαετίας του 60 μέχρι και πριν από λίγα χρόνια το τρίχορδο με το τετράχορδο δεν είχε σημαντικές διάφορες στην κατασκευή και στην τεχνοτροπία. Τα τελευταία χρόνια όμως, υπάρχουν πολλοί μάστορες που φτιάχνουν τρίχορδα μπουζούκια με τον παλιό τρόπο και τεχνοτροπία και έτσι όποιος επιθυμεί μπορεί να έχει ένα καινούργιο μπουζούκι, με ήχο που ταιριάζει περισσότερο στον παλιό ήχο του τρίχορδου και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Τα παλιά τρίχορδα επίσης, έχουν σημαντικές διαφορές στην κατασκευή από τα τετράχορδα, τόσο στις διαστάσεις, όσο και στην τεχνοτροπία. Από το τέλος της δεκαετίας του 60 μέχρι και πριν από λίγα χρόνια το τρίχορδο με το τετράχορδο δεν είχε σημαντικές διάφορες στην κατασκευή και στην τεχνοτροπία. Τα τελευταία χρόνια όμως, υπάρχουν πολλοί μάστορες που φτιάχνουν τρίχορδα μπουζούκια με τον παλιό τρόπο και τεχνοτροπία και έτσι όποιος επιθυμεί μπορεί να έχει ένα καινούργιο μπουζούκι, με ήχο που ταιριάζει περισσότερο στον παλιό ήχο του τρίχορδου και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
-Εξαρτάται
από την ιδιοσυγκρασία και τον χαρακτήρα
του μουσικού το τι όργανο παίζει ; Είναι
το όργανο και ο τρόπος παιξίματος μια
επέκταση της προσωπικότητας και
ιδιοσυγκρασίες του μουσικού ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Πιστεύω
πως δεν υπάρχουν όργανα, αλλά προσωπικότητες
που δονούν τον χώρο με αυτό που παίζουν
ή τραγουδούν. Κάθε προσωπικότητα
μιλάει με έναν μοναδικό τρόπο στην ψυχή
του ακροατή. Έτσι λοιπόν η προσωπικότητα
του μουσικού είναι αυτή που καθορίζει
τι όργανο κρατάει και πώς ακούγεται
αυτό που παίζει.
-Κατά
την περίοδο του πειραιώτικου ρεμπέτικου
μέχρι και τη χρυσή εποχή του λαϊκού του
50, είναι πάμπολλα τα παραδείγματα παιχτών
μπουζουκιού που έφτασαν να γίνουν οι
μεγαλύτεροι , καταξιωμένοι ,μουσικοσυνθέτες
του είδους αφήνοντας μια τεράστια
παρακαταθήκη αξιέπαινων και πάμπολλων
τραγουδιών
-
Πολλοί σήμερα επίσης οι αξιόλογοι και
ταλαντούχοι σολίστες του είδους . Γιατί
δεν βλέπουμε το ίδιο φαινόμενο να
αναπαράγεται ; Που οφείλεται αυτή η
διαφορά ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Έχουμε
απομακρυνθεί πολύ από την εποχή που
άρχισαν οι ηχογραφήσεις των ρεμπέτικων
και των μετέπειτα λαϊκών τραγουδιών.
Από τότε μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί
και ηχογραφηθεί μερικές χιλιάδες
τραγούδια. Οι συνθέτες αυτών των
τραγουδιών (ιδιαίτερα από την αρχή των
ηχογραφήσεων μέχρι και το 1960 περίπου),
είναι ως συνήθως μπουζουξήδες. Το έργο
που μας άφησαν θεωρώ πως είναι τεράστιο
σε ποσότητα και σε ποιότητα και είναι
το κλασικό ρεπερτόριο του λαϊκού
τραγουδιού. Αυτό το έργο ολοκληρώθηκε,
έγινε, εξαντλήθηκε. Η σύγκριση και μόνο
με το παρελθόν δεν αφήνει περιθώρια
στους νεώτερους μπουζουξήδες να γράψουν
καινούργια κομμάτια, αν και υπάρχουν
μερικά θετικά αποτελέσματα από την
δισκογραφία νεώτερων (π.χ. Β. Κορακάκης)
-Το
προπολεμικό ρεμπέτικο χρειάζεται ένα
προπολεμικό στυλ μπουζούκι για να
εκτελεστεί σωστά ;Έχετε στην κατοχή σας
προπολεμικό όργανο ; Είναι ιδιαίτερος
ο τρόπος παιξίματος με ένα τέτοιο όργανο
κατά την εμπειρία σας ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Δεν
είναι τόσο το όργανο όσο η διάθεση αυτού
που παίζει το προπολεμικό ρεμπέτικο
και ο τρόπος που το προσεγγίζει. Αν
το αγαπάει πραγματικά με όποιας περιόδου
όργανο και να το παίξει, θα ακουστεί
καλά. Βέβαια, ένα προπολεμικό παλιό
μπουζούκι ή μια καινούργια κατασκευή
προπολεμικού στυλ, βοηθάει πολύ γιατί,
έχει την παλιά χροιά, η οποία από μόνη
της σε παραπέμπει στα παλιά κομμάτια.
Προπολεμικό μπουζούκι δεν έχω αλλά έχω
ένα παλιό μισομπούζουκο κι ένα καινούργιο
μπουζούκι προπολεμικού στυλ με τα οποία
μπορώ ευκολότερα να βγάλω την παλιά
χροιά. Ο τρόπος παιξίματος δεν έχει να
κάνει με το όργανο, αλλά με την εποχή,
δηλαδή ένα παλιό όργανο αν παιχτεί με
τον τρόπο της σημερινής εποχής δεν θα
ακουστεί το ίδιο με το αν παιχτεί με πιο
παλιό τρόπο. Αυτό το λέω από εμπειρία.
Παίζοντας με παλιό όργανο και τον
σημερινό τρόπο, δεν ακούγεται η παλιά
χροιά. Όταν όμως ψάχνω την παλιά χροιά
στο ίδιο παλιό όργανο παρατηρώ πως τα
χέρια κάνουν άλλα πράγματα πάνω στο
όργανο. Έτσι αλλάζει η φωνή του οργάνου,
γιατί ο ήχος είναι σαν το ζυμάρι, τον
πλάθεις με τα χέρια.
-Ζοζέφ
Τερζιβασιάν και η χρυσή εποχή του 50.
Τελικά τι ήταν αυτό που μαγνήτευσαι
τόσους μεγάλους μουσικό συνθέτες με τα
όργανα του ; Υπάρχουν σήμερα σύγχρονοι
κατασκευαστές μπουζουκιών αντάξιοι
των μεγάλων κατασκευαστών Παναγή- Ζοζέφ
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Τον
Ζοζέφ είχα την τύχη να τον προλάβω εν
ζωή για πολλά χρόνια και για ένα διάστημα
επισκεπτόμουν αρκετά συχνά το εργαστήριο
του στο οποίο έπαιξα με αρκετά όργανά
του. Κάποια στιγμή απόκτησα κι εγώ ένα
όργανό του. Το μπουζούκι αυτό ήταν
παλιό και ήθελε επισκευή στο καπάκι.
Όταν επισκευάστηκε το καπάκι, έχω να πω
πως δεν έχω παίξει ποτέ με καλύτερο
όργανο απ όλες τις απόψεις. Τι θες να
κάνεις με ένα όργανο σ αυτήν την ζωή…
έκανε τα πάντα… αλλά μετά από κάποιο
διάστημα το καπάκι είχε πάλι πρόβλημα
και δεν μπορεί να επισκευαστεί πια.
Αυτό
και μόνο φτάνει για να καταλάβω τι ήταν
αυτό που έβρισκαν οι περισσότεροι
στα μπουζούκια του Ζοζέφ, καθώς επίσης
και στα μπουζούκια των αδελφών Παναγή.
Πριν από αρκετά χρόνια, έτυχε να παίξω
με το μπουζούκι του Κώστα Καπλάνη που
ήταν κατασκευής των αδελφών Παναγή.
Άκουσα έναν ήχο που, τι να πω ήταν άριστος.
Άριστοι κατασκευαστές για τότε και οι
δυο τους, ευτυχώς όμως έχουμε και σήμερα
πολύ καλούς κατασκευαστές.
-Τι
συμβουλή θα δίνατε σε ένα νέο παιδί που
θέλει να αγοράσει ένα νέο μπουζούκι ;
Μαθητικό ; Επαγγελματικό ; Καινούργιο
; Μεταχειρισμένο ; Τι θα το συμβουλεύατε
στα πρώτο του βήματα μέσα στο μαγικό
κόσμο του ρεμπέτικου και λαϊκού ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Αυτό
που έχω να πω σε ένα νέο παιδί σε σχέση
με την αγορά ενός μπουζουκιού είναι το
εξής. Χωρίς εμπειρία είναι πολύ δύσκολο
στην αρχή να βρει αυτό που χρειάζεται,
γι’ αυτό καλό είναι να υπάρχει βοήθεια
από κάποιον που έχει εμπειρία και
γνωρίζει τι να προσέξει στην αγορά τόσο
ενός καινούργιου όσο κι ενός μεταχειρισμένου
μπουζουκιού. Μεταξύ ενός καινούργιου
κι ενός μεταχειρισμένου μπουζουκιού,
θα πρότεινα το μεταχειρισμένο αλλά να
είναι σε καλή κατάσταση (να μην χρειάζεται
την παραμικρή επισκευή). Αν δεν υπάρχει
βοήθεια, καλό είναι να εμπιστευτεί έναν
επώνυμο κατασκευαστή με πολυετή παρουσία
στον χώρο της αγοράς, αφού δει πρώτα με
το ένστικτό του, ποιός απ όλους του
ταιριάζει. Για τα πρώτα βήματα καλό
είναι να ακούσει όσο το δυνατόν
περισσότερα κομμάτια μπορεί, έτσι ώστε
να του εντυπωθεί ο ήχος που ακούγεται
στις πρώτες εκτελέσεις και να αναζητήσει
αυτόν τον ήχο στο μπουζούκι του.
-Ο
Σπύρος Γκoύμας στον ελεύθερο χρόνο του
με τι ασχολείται ως χόμπι πέρα από το
μπουζούκι ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Μου
αρέσει πολύ να ασχολούμαι με ανακατασκευές
παλιών οχημάτων. Στο παρελθόν έχω
ανακατασκευάσει έναν σκαραβαίο μοντέλο
του 74, ένα Polo 1 μοντέλο του 79 και μια Vespa
μοντέλο του 82. Γενικά μου αρέσει η
αποσυναρμολόγηση και η συναρμολόγηση
μηχανισμών.
-Εάν
σας δινόταν η δυνατότητα να μπείτε σε
μια μηχανή χρόνου , σε ποια χρονολογία
και γιατί θα ασφαλίζατε τον τελικό σας
προορισμό ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Αν
μπορούσα να επιλέξω θα ήθελα πολύ να
βρεθώ στη δεκαετία του 1930, έτσι ώστε να
μπορέσω να παρευρεθώ στις ηχογραφήσεις
των προπολεμικών ρεμπέτικων, για να δω
από κοντά πώς τα έπαιξαν, ποιός ήταν ο
ήχος που έβγαινε από τα χέρια τους και
τις φωνές τους, ποιές ήταν οι συνθήκες
ηχογράφησης, πώς τοποθετούσαν τα
μηχανήματα κατά την ηχογράφηση, πώς
κάθονταν οι μουσικοί σε σχέση με τα
μηχανήματα. Επίσης θα ήθελα να ακούσω
αν υπήρχε διαφορά στον ήχο που έβγαζαν
οι μουσικοί κατά την ώρα της ηχογράφησης
από τον ήχο που ακούγεται όταν παίζει
ο δίσκος στο γραμμόφωνο. Και βέβαια να
γνωρίσω όλους τους δημιουργούς του
ρεμπέτικου.
-Ποια
τα μελλοντικά σας σχέδια μουσικά και
επαγγελματικά ;
κ.
Σπυρος Γκουμας:
Σε
λίγες μέρες, μαζί με τους φίλους μου
τους Παραπεταμένους, την Άννυ Λούλου
και τον Αριστογείτονα Κότσα,
ετοιμάζουμε μια μουσικοθεατρική
παράσταση με θέμα την ζωή και το έργο
του Γιώργου Μητσάκη. Έχω αρχίσει σιγά-σιγά
να φτιάχνω την ύλη για το 10ο διεθνές,
πλέον, σεμινάριο-συνάντηση για το
ρεμπέτικο που θα γίνει την τρίτη εβδομάδα
του Ιουλίου όπως κάθε καλοκαίρι, έτσι
και φέτος, στο Λαογραφικό Μουσείο Μάνου
και Αναστασίας Φαλτάϊτς στην Σκύρο.Σε
λίγο καιρό θα αρχίσουμε τις πρόβες για
την επομένη παρουσίαση που θα είναι
έκπληξη.
Κάπου εδώ θέλω να σε ευχαριστήσω πολύ για την φιλοξενία σου και την πρότασή σου για την συνέντευξη αυτή στο μπλόγκ Memories of the innocent age.
Κάπου εδώ θέλω να σε ευχαριστήσω πολύ για την φιλοξενία σου και την πρότασή σου για την συνέντευξη αυτή στο μπλόγκ Memories of the innocent age.
Αντί Επιλόγου
Τελικά μετά την ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον κύριο Γκούμα, κατάλαβα την ιδοιοποιό και καταλυτική δύναμη που διέπει όλους εκείνους τους οργανοπαίχτες και μουσικούς του παλιού καλού ρεμπέτικου.
Η απάντηση είναι απλή και συνάμα τόσο φανερή αφου διαφαινεται εύκολα από τα λόγια του Σπύρου Γκούμα
Την μεγάλη αγάπη τους για την μουσική, την παράδοση, τελικά την ίδια τη ζωή,.... έτσι απλά και μοναδικά όπως την βίωσαν και την εξέφρασαν μέσα από τα τραγούδια τους και τις μελωδιες τους, χωρις κανενα αποτερο σκοπο .
Και αυτη η ιδια ανιδειοτελης αγαπη ειναι εκεινη που κανει τον Σπυρο Γκουμα αξιο συνεχιστη τους!
Comments
Post a Comment